De naam van Aki Takase (Osaka 26-1-1948) mag dan een begrip zijn voor iedere liefhebber van moderne jazz, toch hier even in vogelvlucht haar historie. Met piano spelen begon ze op 3 jarige leeftijd, volgde een klassieke opleiding en in 1978 vertrok zij naar de V.S. waar ze werkte en opnam met muzikanten als Lester Bowie, David Liebman en John Zorn e.a. In 1981 was er haar eerste optreden in Europa tijdens het Berlin Jazz Festival, daarna groeide ze uit tot een van de meest gevraagde muzikanten. Ze speelde samen met pianist/componist Alex von Schlippenbach, Han Bennink, Evan Parker, Fref Frith en in duo vorm met Maria Joao, Louis Sclavis, David Murray en Rudi Mahall. Allemaal muzikanten uit de wereld van de avant garde jazz. Ze heet inmiddels zo’n 50 (!) albums op haar naam staan als leider, sinds 1987 woont ze in Berlijn.

Aki Takase is beroemd door haar uitgebreide kunstig vorm gegeven geluidstructuren, haar percussieve aanslag en haar experimenten met “geprepareerde”piano, zo zag ik haar in een concert met David Murray, waarbij pingpongballetjes die in de vleugel rondsprongen hun invloed uitoefenden op het geluid. Ook staat ze bekend om haar muzikale portretten die ze heeft gemaakt gewijd aan muzikanten en kunstenaars, zoals Thelonius Monk, Eric Dolphy, Fats Waller, Ornette Coleman, Paul Klee of op dit album de Japanse tekenaar/beeldhouwer Katsushika Hokusai. Deze leefde van 1760 tot 1849 in Edo, het huidige Tokyo, zijn werk had aan het einde van de 19e eeuw een grote invloed op de Europese kunst. Zijn beroemdste werk zijn de “36 uitzichten op de berg Fuji”met als bekendste de overal opduikende “Grote golf van Kanagawa” uit 1831. Ook de hoes en cd boekje vertonen een tekening van Hokusai.

Alle nummers worden solo vertolkt door Aki Takase met uitzondering van “Bach Factory”waarin er vierhandig wordt gespeeld door Takase en haar echtgenoot Alex von Schlippenbach. Het betreft de “prelude en fuga No. 2 in C mineur” het eerste gedeelte van het bekende “Wohltemperiertem Klavier”van Johann Sebastian Bach waarop gemeenschappelijk wordt geïmproviseerd. Een andere uitzondering is het afsluitende “Hokahoka Hokusai” dat live wordt uitgevoerd door Takase en schrijfster Yoko Tawada die hier onomatopoëtisch oftewel klanknabootsend bezig is. Het is opgenomen bij haar prijswinnende concert tijdens de “Jazzpreis Berlin” in 2018.

Andere stukken van hetzelfde concert zijn “Hokusais Meer”en “Dr. Beat”, dat een eerbetoon en muzikaal compliment is aan haar echtgenoot Alex von Scchlippenbach. Het openingsnummer “Crane” verwijst naar de beroemde tekening van een kraanvogel door Hokusai in een zwierige trek neergezet. De kraanvogel geldt in Japan als symbool voor geluk en een lang leven, de afbeelding van de kraanvogel van Hokusai is ook te vinden op de toestellen van Japan Airlines. Takase baseert hier haar improvisatie op de Europese klassieke muziek, geweldig knap gedaan en eens temeer een bewijs van haar kunne. Hokusai ontwikkelde als een van de eersten het beeldverhaal die beschouwd kunnen worden als voorloper van de comics, animes en mangas (Japanse strips).

In het nummer “Hokusai Manga” bouwt Takase een brug tussen het 19e Eeuwse Japan en de Japanse manga wereld van vandaag. “Nihon bridge in Edo” is geïnspireerd op het houtsnijwerk van Hokusai met dezelfde naam dat te zien is in het Metropolitan Museum in New York. Zij gebruikt hier de pentatonische toonsoort van de Japanse koto, geen piano hier maar de celesta een slagwerkinstrument met een klavier waarmee metalen staven worden aangeslagen. Het nummer “Cherry” nam ze al eerder op als duo met David Murray, alweer een wonderschoon nummer heel langzaam gespeeld gewijd aan de kersenbloesem die maar heel kort bloeit en ook Hokusai inspireerde.

Indachtig de uitspraak van Hokusai “ik noemde mijzelf altijd Hokusai maar tegenwoordig teken ik met “de oude man , gek met tekenen” kan Aki Takase worden genoemd “de vrouw gek met spelen”, componeren, improviseren, gek met jazz en de kleuren van het geluid. Een geweldig album, advies kopen en luisteren!

Jan van Leersum.